In het Living Lab SchieDistrict gaan bedrijven aan de slag met innovatie. Daarmee brengt het vraag en aanbod samen, en versterkt dus het vestigingsklimaat in de regio.

Living Lab SchieDistrict trekt knappe koppen en slimme handjes

De maakindustrie op bedrijventerreinen Spaanse Polder en ’s-Gravelandsepolder staat te springen om personeel. Het onlangs gestarte Living Lab SchieDistrict - een aanpak van Hogeschool Rotterdam - brengt bedrijven en talent bij elkaar. Daarbij wordt nadrukkelijk de samenwerking met andere gemeenten gezocht. Wethouder Houtkamp van Schiedam: “Als het gaat om de zoektocht naar talent, dan bestaan er geen gemeentegrenzen.”

De ’s-Gravelandsepolder en Spaanse Polder vormen één van de grootste, droge, bedrijventerreinen van West-Europa, waar nu al circa 25.000 mensen werkzaam zijn. Dit gebied - ook bekend als het SchieDistrict - is met de vele aansprekende ondernemingen in de grof- en fijnmechanische maakindustrie, de mechatronica een economische motor voor de regio. “De gemeente Schiedam wil van het SchieDistrict het meest duurzame, innovatieve en perfect bereikbare werkgebied  realiseren”, vertelt wethouder Economie Marcel Houtkamp van Schiedam. De revitalisering van de bedrijventerreinen is onderdeel van de gebiedsontwikkeling SchieDistrict. Met deze integrale aanpak wil de gemeente ervoor zorgen dat Schiedammers er in sociaal-economisch opzicht op vooruitgaan. “Iedereen in Schiedam moet goed kunnen wonen, werken, verblijven, leren en zich een leven lang kan ontwikkelen”, aldus Houtkamp.

Veel bedrijven in de mechatronica kampen met vacatures die moeilijk in te vullen zijn. Gemiddeld is bij die bedrijven het aantal acute vacatures 4,6% van het totale personeelsbestand. Tegelijkertijd is de verwachting dat de bedrijven de komende jaren met 12,5% groeien. Het aantal vacatures zal dus alleen maar toenemen. Houtkamp: “In het SchieDistrict zijn enorm veel verschillende bedrijven gevestigd, die excelleren in de technische maakindustrie. Wat ze bindt is de zoektocht naar talent op alle niveaus. Om te kunnen innoveren en om innovaties bij te houden - denk aan digitalisering, robotisering - is geschoold personeel nodig. Veel bedrijven kampen met een tekort aan talent, waardoor de doorontwikkeling van het bedrijf wordt geremd. Met het programma Leven Lang Ontwikkelen wil Schiedam kennisinstellingen, werknemers en werkgevers duurzaam bij elkaar brengen: knappe koppen en slimme handjes naar dit gebied trekken en houden.”

Living Lab als innovatie-werkplaats

Samen sterk, ook op de arbeidsmarkt. Daarom werkt de gemeente Schiedam aan het versterken van het ecosysteem in het SchieDistrict. Het doel: de bedrijventerreinen omvormen tot een ‘innovatief en toekomstbestendig gebied voor werken, leren, verblijven en wonen’. Het onlangs gestarte Living Lab SchieDistrict speelt hierin een prominente rol in dat ecosysteem. Het Living Lab SchieDistrict - waarvoor de MRDH een financiële bijdrage gaf - is een aanpak van Hogeschool Rotterdam waarbij studenten en bedrijven samenwerken. Doel: bedrijven helpen met hun innovatie én ze laten kennismaken met de talenten van vandaag en morgen.

Veel campussen zijn georganiseerd vanuit het onderzoek, hier staat het bedrijfsleven veel meer centraal

“Het Living Lab kun je zien als innovatie-werkplaats. Innoveren betekent namelijk: uit je comfortzone komen, kijken naar je rol in het ecosysteem en van daaruit werken aan de ontwikkeling en realisatie van nieuwe businessmodellen die waarde creëren voor het bedrijf en haar stakeholders maar ook voor de maatschappij als geheel.”, vertelt Trekker Koos Kerstholt, projectleider Kenniscentrum Business Innovation bij Hogeschool Rotterdam.

“Dat werken aan een zogenaamd maatschappelijk verdienvermogen gebeurt in het Living Lab SchieDistrict. We zijn gestart met een groep van 45 studenten. Zij gaan aan de slag bij bedrijven in en om het SchieDistrict. Je zou ze kunnen beschouwen als ‘change agents’. Ze helpen bedrijven met innoveren.”

Het Living Lab SchieDistrict heeft een aantal concrete doelstellingen, waaronder dus het koppelen van studenten en medewerkers, het initiëren van afstudeerstages, deelname van een aantal studenten aan de ONS-Talentenpool en samenwerking zoeken met onder meer de Food Innovation Academy (FIA) in Vlaardingen en het EnergieTransitieLab in Rotterdam.

Samenwerking met andere partijen is cruciaal voor het ecosysteem, vertelt wethouder Houtkamp. En die samenwerking gaat dus ook verder dan de gemeentegrenzen van Schiedam. “Het is een bovenregionaal probleem. Veel studenten uit Delft vertrekken na hun studie naar Eindhoven, terwijl ze in de regio ook een goede baan kunnen vinden. Daarom werken we ook samen met onder meer de FIA-campus en de haven, en zijn we blij met de samenwerking binnen de metropoolregio. Want als het om de zoektocht naar talent gaat, bestaan er geen gemeentegrenzen.”

We vissen in dezelfde vijver als andere technische bedrijven

Personeel duurzaam aan de regio binden

“Goed personeel vinden is onze grootste uitdaging. Het is lastig alle vacatures in te vullen”, vertelt Timoer Frelink, CEO van Metrohm Applikon. Het Zwitserse moederbedrijf Metrohm is gespecialiseerd in precisie-instrumenten voor laboratoria. De Schiedamse dochter maakt meetapparatuur voor gebruik rechtstreeks in het chemische proces. Frelink: “Daarbij kun je denken aan meetapparatuur, waarmee continu industrieel afvalwater wordt geanalyseerd, waarbij een alarm kan worden afgegeven als waardes voor een bepaalde stof te hoog zijn.”

Metrohm Applikon telt 65 medewerkers. Dat zijn vooral werktuigbouwkundigen, software-engineers, elektronici en chemici. Frelink: “In de regio Rotterdam zitten veel technische bedrijven. Dat betekent dat wij in dezelfde vijver vissen als die andere bedrijven en niet altijd de vacatures kunnen invullen.” Gevolg is dat werkzaamheden bijvoorbeeld moeten worden uitbesteed aan het Zwitsers moederconcern of vertraging oplopen. Verhuizen naar een ander gebied is geen optie voor Metrohm Applikon. “Met zo’n verhuizing verlies je veel bestaand personeel en kennis. We zijn dus blij met de inzet van de gemeente Schiedam, om het gebied te ontwikkelen en te laten uitgroeien tot hét voorbeeld voor werklocaties van de toekomst.”

Metrohm Applikon staat niet alleen in de zoektocht naar talent, vertelt Anske Plante, adviseur Economie bij de gemeente Schiedam: “Veel bedrijven zijn relatief te klein om zich individueel te positioneren op de arbeidsmarkt en om langdurig personeel aan zich te binden, met name geldt dit voor hoger opgeleid personeel. Bovendien zijn steeds meer bedrijven onderdeel van een buitenlandse onderneming: deze bedrijven zijn in het algemeen wat minder duurzaam verbonden met de regio. Terwijl die betrokkenheid juist zo belangrijk is voor het creëren van een ecosysteem en ook voor het vinden van talent.”

Betere afstemming onderwijs en arbeidsmarkt

Stap 1 in het creëren van een ecosysteem is: contact maken. Wethouder Houtkamp: “Bedrijven kennen elkaar niet altijd, ook al zitten ze al jaren naast elkaar.” Frelink van Metrohm Applikon erkent dat: “Er zitten veel technische bedrijven in onze omgeving. Maar daarvan kende ik eigenlijk alleen de voorgevel.”

De gemeente bracht ze tijdens Upstream Festival 2020 bij elkaar. Dat leidde onder meer Bouwen-aan-Vertrouwen sessies, om elkaar beter te leren kennen en tot de aanzet voor de ONS-Talentenpool. Idee daarbij is dat vierdejaars studenten van de Hogeschool Rotterdam gedurende twee jaar werken bij en aantal verschillende bedrijven. Een carrousel met jong talent dus. Frelink: “De gemeente was echt de motor achter die talentenpool.”

Op de grens van de Spaanse Polder en ’s-Gravelandsepolder, ligt het voormalige onderkomen van de Openbare Nutsbedrijven Schiedam (ONS). Inwoners van Schiedam gingen daar vroeger naar toe om hun energierekening te betalen. Sinds 2017 is het ONS-gebouw een verzamelgebouw voor onder meer start-ups en scale-ups. Met de nieuwe rol heeft het ONS-gebouw een aanjagende rol in de transformatie van de bedrijventerreinen. Die transformatie bestaat voor een belangrijk deel uit activiteiten op het gebied van Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Daarmee zet de gemeente in op een betere afstemming van onderwijs en arbeidsmarkt.

Bedrijven hebben talent nodig, en jongeren zoeken een goede plek om te werken

‘Sportief tempo’

Eén van die activiteiten in het ONS-gebouw is sinds 1 september dus het eerdergenoemde Living Lab SchieDistrict. In een Living Lab ontmoeten ondernemers en onderwijs elkaar en werken ze samen aan innoverende ideeën voor zowel bedrijven als onderwijs. Ofwel: ‘creativiteit, co-locatie en innovatie’. Zo leren bedrijven en studenten innoveren door samen te experimenteren en door te zoeken naar oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Daarnaast helpt het Living Lab bedrijven met het verkennen van haalbaarheidsstudies en bij het vinden van studenten voor stages en als toekomstig personeel.

Het LLO-project - waarvan Nico van Hemert kwartiermaker is - bestaat naast het Living Lab SchieDistrict uit nog drie activiteiten. Om te beginnen dus de ONS-Talentenpool. Daarnaast een doorlopende leerlijn voor groepen 7 en 8 van het basisonderwijs, op de niveaus vmbo en mbo bij Lentiz en Techniek College Rotterdam. De derde is de komst per 1 oktober 2021 van het Expertise Centrum Precisietechnologie (ECP) naar het ONS-gebouw. ECP bestaat sinds 2019 en is de vereniging van en voor maakbedrijven in Zuid-Holland met kennis van en een passie voor precisietechniek en verspanen. Per 1 januari 2021 zal ook het opleidingsinstituut Metalent er een plek krijgen.

Het ONS-gebouw is de thuisbasis van de Leven Lang Ontwikkelen-projecten (LLO), die onderdeel zijn van de Mechatronica Innovatie Campus Schiedam (MICS). De vier pijlers kwamen in razend tempo tot stand, vertelt LLO-kwartiermaker Van Hemert. “Er zit veel tempo in. Normaal zijn campussen georganiseerd vanuit het onderzoek, nu staat het bedrijfsleven veel meer centraal. Ze staan dichterbij, ze zijn de vragende partij. Business is dus het vertrekpunt. Ondernemers in SchieDistrict houden van een sportief tempo.”

Wethouder Houtkamp: “Bedrijven hebben talent nodig. En jongeren zoeken een goede plek om te werken. Het grijpt dus in elkaar. Door onder meer het Living Lab SchieDistrict versterken we dus het vestigingsklimaat én geven we inwoners van Schiedam en omgeving perspectief op een baan.”