Fietsburgemeesters:

Voor woon-werkverkeer moet het nóg aantrekkelijker worden om de fiets te pakken.

Metropolitane Fietsroutes

Als fietsburgemeesters kun je het verschil maken

Ze zijn actief in twee buurgemeenten die in ruimtelijk opzicht nogal van elkaar verschillen, maar hun missie is dezelfde. De fietsburgemeesters Marja van der Ende (Westland) en Marcel Kleizen (Den Haag) promoten en stimuleren het fietsgebruik in hun eigen gemeente, in de volle overtuiging dat vaker fietsen goed is voor je gezondheid, het milieu, het bestrijden van files, je humeur én de lokale economie. Een duo-interview. 

Een béétje fietser weet dat je soms tegenwind hebt. Ook in hun functie als fietsburgemeester hebben Marja en Marcel geregeld - spreekwoordelijk - tegenwind (‘processen duren vaak langer dan je zou willen en de auto is nog heilig’), maar steeds vaker hebben ze de wind mee. Ze koesteren het gevoel dat ze als fietsburgemeester het verschil kunnen maken. Zeker op lokaal, maar ook op regionaal niveau. Marcel Kleizen: “Den Haag is van oudsher een autostad. Langzamerhand zie je wel een kentering ontstaan. Ook in Den Haag zit de fiets in de lift als vervoermiddel, met nieuwe, goede fietspaden en veilige kruispunten en steeds meer mensen die de fiets gebruiken voor woon-werkverkeer. Het autoluw maken en snelheidsbeperkingen horen ook bij meer fietsveiligheid.’’ 

Voorrang voor de fiets

De fiets voorrang geven vindt Marcel, zowel zakelijk als privé een fervent fietser, van eminent belang. Ook omdat het in de grote stad nu eenmaal schipperen met de ruimte is én omdat hij speciale aandacht heeft voor de fietsende jeugd. “Niet in alle Haagse wijken is het voor kinderen vanzelfsprekend om de fiets te pakken, niet iedereen heeft geld voor een fiets. Daarom proberen onder meer de ANWB en gemeente Den Haag met acties zoals ‘Ieder kind een fiets’ en fietslessen het fietsplezier te bevorderen. Verder organiseren we evenementen waarbij we benadrukken dat de fiets cool is en dat fietsen de norm moet zijn. Als kinderen op jonge leeftijd ontdekken hoe leuk fietsen is, hebben ze daar hun hele leven profijt van.’’ 

"Als kinderen op jonge leeftijd ontdekken hoe leuk fietsen is, hebben ze daar hun hele leven profijt van."

Eretitel

‘Fietsburgemeester’ klinkt als een eretitel, maar in het geval van Marcel Kleizen is het ook een functie waarop hij moest solliciteren. Hij is benoemd door BYCS (bycs.org), een organisatie die in talloze steden wereldwijd de fiets als vervoermiddel promoot. De missie van BYCS: 50 procent van al het stadsvervoer moet in 2030 per fiets gebeuren.  

Fietsburgemeesters Marja van der Ende en Marcel Kleizen fietsen langs een groentestalletje

Fietsburgemeester Marja van der Ende startte het initiatief 'Fietsen voor mijn eten'. www.fietsenvoormijneten.nl Foto: René Zoetemelk

Bij fietsliefhebber Marja van der Ende verliep de aanstelling anders: zij werd als fietsburgemeester benoemd door de Fietsersbond Westland, die in 2020 werd opgericht. Waar Marcel zich met name sterk maakt voor kinderen en veilige fietspaden, richt Marja zich onder meer op fietsen als gezond vervoermiddel in combinatie met het versterken van de lokale economie. Ze is de vrouw achter het consumentenplatform Fietsen voor m’n eten. Marja zette het platform (inclusief kaart met alle stalletjes en kwekerijen die langs de weg producten verkopen) op in het Westland. Inmiddels is Fietsen voor m’n eten uitgegroeid tot een landelijke beweging, met twintig actieve regio’s en ruim 20.000 Facebook-leden.  

Stalletje

Terwijl Marja, op de rand van de gemeenten Westland en Den Haag, van haar fiets stapt en bij een stalletje langs de weg een flinke bos radijs koopt, somt ze de voordelen op van fietsend je boodschappen doen. “In het Westland is veel eten, maar ook andere lokale producten, te koop bij kraampjes en kwekerijen. Fietsend kun je al je dagelijkse eten bij elkaar sprokkelen, merkte ik al gauw.’’ 

"Ik ga nooit meer naar de supermarkt, doe alleen mijn boodschappen bij stalletjes langs de weg en bij kwekerijen, marktkramen en kleine biologische winkels."

Nu alle adressen makkelijk te vinden zijn via fietsenvoormijneten.nl, is ze in een volgende fase beland. “Ik ga nooit meer naar een grote supermarkt, doe alleen mijn boodschappen bij stalletjes langs de weg en bij kwekerijen, marktkramen en kleine biologische winkels. Daarmee ondersteun je de lokale ondernemers, je vermindert het gebruik van plastic én fietsen voor je boodschappen houdt je gezond. Ik hoef nooit meer naar de sportschool’’, lacht ze, terwijl ze op de fiets met haar ‘buurman-burgemeester’ Marcel ervaringen uitwisselt. 

Fietsforenzen

Beide fietsburgemeesters kijken namelijk verder dan hun gemeentegrenzen, bijvoorbeeld om forenzen te verleiden om de auto te laten staan. Voor woon-werkverkeer moet het immers nóg aantrekkelijker worden om de fiets te pakken. Zo promoot Fietsersbond Westland de leasefiets voor werknemers (‘alle Westlanders aan de leasefiets’) en worden zowel in het Westland en Den Haag werkgevers opgeroepen om hun werknemers fit, vrolijk en vitaal te houden. Dat kan onder meer door goede fietsfaciliteiten voor hun werknemers aan te bieden. 

Corridor

Ook was de Fietsersbond Westland betrokken bij de nieuwe snelfietsroute Hoek van Holland - Rotterdam, en Marcel heeft plannen om Den Haag en Westland beter met elkaar te verbinden: “In Den Haag wonen veel arbeidsmigranten, die nu iedere ochtend en masse met busjes naar het Westland trekken. Dat is niet duurzaam en niet gezond. Hoe mooi zou het zijn als we met beide gemeenten de juiste fietsroutes ontwikkelen om Den Haag en Westland beter met elkaar te verbinden? Daarbij zouden we tegelijkertijd met buurtsportcoaches en werkgevers de fietsen kunnen faciliteren en wellicht fietslessen aanbieden.’’ 

Fietsburgemeester Marja van der Ende doet per fiets boodschappen bij een groentestal.

Marja van der Ende doet alleen maar per fiets boodschappen in het Westland. Foto: René Zoetemelk

Tandemtalks

Elkaar opzoeken en het uitwisselen van ervaringen gebeurt vaker, zegt voormalig fietskoerier Marcel. “Als fietsburgemeesters hebben we een netwerk en leren we van elkaar tijdens zogenoemde ‘tandemtalks’. We hebben dus onderling contact en dat is nuttig. Je hoort bijvoorbeeld hoe andere steden bezig zijn met een fietsheldencampagne en hoe ze de mobiliteit in hun stad verduurzamen.’’ 

"Er is in toenemende mate aandacht voor het aanpakken van onveilige plekken en voor het stimuleren van recreatief fietsverkeer."

Duurzaamheid speelt ook zeker een rol in het Westland, dat qua infrastructuur vooral is ingericht op grote vrachtwagens die richting de bloemenveiling rijden. Maar ook wat dat betreft ziet Marja een goede ontwikkeling. Er is in toenemende mate aandacht voor het aanpakken van onveilige plekken (‘bij de herinrichting van het gebied rond de Bloemenveiling is dat goed gedaan’) en voor het stimuleren van recreatief fietsverkeer. En als fietsburgemeester en Fietsersbond heb je invloed, merkt Marja, die vanuit haar functie ook maandelijks columns schrijft voor lokale media. “Zo hebben we aangekaart dat er een nieuw fietspad zou kunnen komen langs het wandelpad bij de Plas van Alle Winden. De gemeente en wethouder onderzoeken dat serieus, het lijkt er nu te gaan komen,’’ aldus Marja, die verder pleit voor betere stallingen, onder meer bij het strand waar veel fietsen worden gestolen. 

Fietsbeweging

Ook in Den Haag ziet Marcel hoopgevende ontwikkelingen, zeker omdat de ‘fietsbeweging’ van onderop steeds meer gestalte krijgt. “Haagse bewoners die hun auto de deur uitdoen en met de hele straat gebruikmaken van enkele deelauto’s en deelfietsen, het bewustzijn dat de meeste privé-auto’s 96 procent van de tijd stilstaan en dús eigenlijk heel duur en inefficiënt zijn: ook aan die ontwikkelingen zie je dat de fiets terrein wint.’’ 

In het Westland is er nog een andere reden om de fietsinfrastructuur verder te vervolmaken. Marja: “We hebben hier nauwelijks openbaar vervoer, de fiets is dus sowieso een heel belangrijk vervoermiddel. Wat ons daarbij helpt, is dat Westlanders heel fiets-minded zijn.’’ 

Opvolgers

Beide fietsburgemeesters naderen het einde van hun ambtstermijn, die werd getekend door corona. Marja: “Heel jammer dat een aantal evenementen waar ik als fietsburgemeester zou optreden, is afgelast.’’ Aan de andere kant hebben de fietsburgemeesters ervaren dat je – als je de juiste wegen kent – echt iets kunt betekenen. Daarom hopen ze ook beiden dat hun opvolgers hun werk zullen voortzetten én nieuwe kansen grijpen. Zo wordt, waarschijnlijk in 2024 of 2025, de Tour de France in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag verreden, waarbij de renners door alle 23 Metropool-gemeenten zullen rijden. Marcel: “Zo’n groot internationaal evenement is weer een mooie kans om de fiets in de hele regio te promoten. Zeker ook bij de jeugd die we massaal aan het fietsen willen krijgen. Fietsen maakt de wereld mooier!’

Marcel Kleizen op de fiets

Marcel Kleizen solliciteerde op de functie van fietsburgemeester van zijn woonplaats Den Haag. Foto: René Zoetemelk